Choroby autoimmunologiczne są jednymi z najbardziej rozpowszechnionych na świecie, w każdej grupie wiekowej, bez względu na rasę czy miejsce zamieszkania. Jednak są zmienne, które predestynują do zapadania na choroby autoimmunologiczne, jedną z nich jest płeć. Dlaczego kobiety częściej chorują na dolegliwości związane z pracą układu odpornościowego i dlaczego układ immunologiczny nie działa prawidłowo?
System immunologiczny – dlaczego jest taki ważny?
Układ odpornościowy stoi na straży naszego organizmu. To pierwsza linia obrony w sytuacji zagrożenia urazem, infekcją czy patogenem. Ma on umiejętności rozpoznawania własnych i obcych antygenów, jednak nawet tak wyspecjalizowany system immunologiczny popełnia błędy, a wtedy dotykają nas różnorodne choroby spowodowane nieprawidłową odpowiedzią immunologiczną (1).
Nasz organizm posiada swoistą (nabytą) i nieswoistą (wrodzoną) odporność, która chroni człowieka przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi.
- Odporność wrodzona to pierwsza linia obrony, jest to aktywność komórek NK (Natural Killers), cytotoksycznością przeciwciał, fagocytozą oraz nieswoistą reaktywnością komórek T, niezależną od wcześniejszych kontaktów z antygenami.
- Odporność nabyta, czyli wyspecjalizowana odpowiedź komórkowa komórek układu immunologicznego, limfocyty T, limfocyty B, komórki prezentujące antygen, cytokininy i przeciwciała precyzyjnie rozpoznają obce antygeny i generują odpowiedź obronną organizmu.
Bez sprawnie działającego systemu immunologicznego organizm byłby bezbronny przed patogenami. Jednak czasami komórki obronne również się mylą (1,4).
Istotą chorób autoimmunologicznych jest utrata tolerancji na własne tkanki, która jest spowodowana nieprawidłowym funkcjonowaniem limfocytów T, co w konsekwencji prowadzi do wytworzenia przeciwciał przeciwko własnym tkankom i narządom.
Jakie choroby autoimmunologiczne mogą dotknąć kobiety?
Na rozwój chorób układu immunologicznego mogą mieć wpływ różne czynniki: przede wszystkim podatność genetyczna – krewni pierwszego stopnia są najbardziej narażeni. Inne czynniki to nieodpowiednia dieta, nadwaga, narażenie na długotrwały stres, a także urazy oraz proces starzenia się. Częściej na tego typu choroby zapadają kobiety, szczególnie w okresie prokreacyjnym. Według lekarzy może być to spowodowane działaniem estrogenów, a także niskim stężeniem testosteronu oraz aktywnością innych hormonów płciowych takich jak progesteron i prolaktyna (4).
Jedną z chorób autoimmunologicznych tarczycy, na którą od 10-20 razy częściej chorują kobiety jest choroba Hashimoto. To przewlekłe zapalenie tarczycy, powstałe w wyniku pojawienia się przeciwciał przeciwko tyreoperoksydazie (ATPO) oraz przeciwciał tyreoglobulinie (ATG). Inna nazwa to limfocytarne zapalenie tarczycy, z powodu nacieków limfocytarnych.
W pierwszych stadiach choroby powoduje nadczynność tarczycy, w późniejszych niedoczynność. Przez pierwsze lata choroba nie daje wyraźnych objawów, może być uśpiona przez dłuższy czas, rozwija się powoli. W trakcie następuje powolne niszczenie tkanki tarczycowej. Nacieki limfocytarne mogą stworzyć wystające wole, które uciska tarczycę oraz obniża komfort życia pacjenta. Inne choroby autoimmunologiczne tarczycy to: choroba Graves-Basedowa, cukrzyca typu 1 oraz autoimmunologiczne zapalenie tarczycy u kobiet w ciąży (3).
Choroby autoimmunologiczne skóry również powstają z nieprawidłowej reakcji przeciwciał na swoje komórki. W konsekwencji może pojawić się łuszczyca czy bielactwo. Inną poważną chorobą, która spowodowana jest zaburzeniami pracy limfocytów T, jest choroba toczeń rumieniowaty układowy. Charakteryzuje się różnorodnym przebiegiem klinicznym i zróżnicowanymi rokowaniami. Toczeń może występować z gwałtownym przebiegiem prowadzącym do uszkodzenia wielonarządowego lub łagodnie z okresami remisji. Zaatakowanie przez toczeń ważnych organów takich jak np. nerki (toczniowe zapalenie nerek) może doprowadzić do śmierci pacjenta. Najbardziej na ten rodzaj choroby narażone są osoby pochodzące z rasy czarnej, szczególnie kobiety (2).
Autoimmunologiczne choroby stanowią dla lekarzy wyjątkowe wyzwanie, ponieważ zarówno ich przebieg jest bardzo zróżnicowany, a leczenie wymaga indywidualnego podejścia i dokładnej diagnostyki, która pozwoli na dobranie odpowiedniego sposobu wzmocnienia organizmu i zniwelowania skutków choroby.
Bibliografia:
- Dymarska E. Czynniki modulujące układ immunologiczny człowieka. Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej Witelona w Legnicy. 2016;19(2):21-37
- Idasiak-Piechocka I, Pierkowska-Ptasińska A. Toczeń układowy rumieniowy (TRU). Nefrologia i Dializoterapia Polska. 2016;20(2):93-99
- Przybylik-Mazurek E, Hubalewska-Dydejczyk A, Huszno B. Niedoczynność tarczycy na tle autoimmunologicznym. Alergologia. Immunologia. 2007;4(3-4):64-69
- Szczeblowska D, Hebzda A, Wojtuń S. Choroby autoimmunologiczne w praktyce lekarskiej. Pediatr Med. Rodz. 2011;7(3):218-222